ทำไมคนอ้วน ควรตรวจ Sleep Test ก่อนผ่าตัด

ศาสตราจารย์นายแพทย์ วิชญ์  บรรณหิรัญ
American Board of Sleep Medicine
Certified International Sleep Specialist  

   โรคอ้วนเป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญของหลายโรค รวมถึงความผิดปกติของการนอนหลับ โดยเฉพาะ โรคหยุดหายใจขณะหลับจากการอุดกั้น (obstructive sleep apnea; OSA) ซึ่งพบได้บ่อยในผู้ที่มีน้ำหนักเกินหรืออ้วนมาก ผู้ป่วยจำนวนไม่น้อยไม่ทราบว่าตนเองมีภาวะนี้ เนื่องจากอาการเกิดขึ้นขณะหลับ และอาจไม่มีอาการผิดปกติที่ชัดเจนในเวลากลางวัน

   ในผู้ป่วยที่กำลังจะเข้ารับการผ่าตัดลดน้ำหนักแบบ bariatric surgery ภาวะ OSA มีความสำคัญทางคลินิกอย่างยิ่ง เนื่องจากเกี่ยวข้องโดยตรงกับความเสี่ยงด้านการดมยาสลบและการดูแลหลังผ่าตัด ผู้ป่วยที่มี OSA อาจมีโอกาสเกิดภาวะออกซิเจนในเลือดต่ำ หายใจช้าหรืออุดกั้นทางเดินหายใจได้ง่ายขึ้น โดยเฉพาะในช่วงพักฟื้นหลังผ่าตัดหรือขณะได้รับยาแก้ปวดและยากดประสาท

   การตรวจ sleep test ก่อนการผ่าตัด จึงมีบทบาทสำคัญในการประเมินว่าผู้ป่วยมีภาวะหยุดหายใจขณะหลับหรือไม่ และมีความรุนแรงในระดับใด ข้อมูลที่ได้จากการตรวจจะช่วยให้แพทย์สามารถวางแผนการดูแลได้เหมาะสมมากขึ้น ทั้งในด้านการเตรียมตัวก่อนผ่าตัด การเลือกวิธีดมยาสลบ การเฝ้าระวังหลังผ่าตัด รวมถึงการพิจารณาการรักษาภาวะ OSA ควบคู่กันไป

   ในบางราย หากตรวจพบ OSA ที่มีความรุนแรง แพทย์อาจแนะนำให้เริ่มการรักษา เช่น การใช้เครื่องช่วยหายใจขณะหลับ (CPAP) ก่อนการผ่าตัด และใช้ต่อเนื่องในช่วงหลังผ่าตัด เพื่อลดความเสี่ยงของภาวะแทรกซ้อน การเตรียมการล่วงหน้าเช่นนี้ ช่วยให้การผ่าตัดมีความปลอดภัยมากขึ้น และช่วยให้การฟื้นตัวเป็นไปอย่างราบรื่น

   นอกจากนี้ คุณภาพการนอนหลับยังมีผลต่อระบบเผาผลาญ ฮอร์โมนที่ควบคุมความหิว และการฟื้นฟูร่างกายหลังการผ่าตัด หากผู้ป่วยมีภาวะ OSA ที่ไม่ได้รับการดูแล อาจส่งผลต่อผลลัพธ์ของการลดน้ำหนักในระยะยาว แม้การผ่าตัดจะประสบความสำเร็จในทางเทคนิคก็ตาม

   การดูแลผู้ป่วยที่มีภาวะอ้วนและวางแผนเข้ารับการผ่าตัด bariatric surgery จะเริ่มจากการประเมินความเสี่ยงด้านการนอนอย่างเป็นระบบ โดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านการนอนหลับจะพิจารณาความจำเป็นในการตรวจ sleep test เป็นรายบุคคล และนำผลการตรวจไปใช้ร่วมกับทีมศัลยแพทย์และวิสัญญีแพทย์ เพื่อให้การรักษาเป็นไปอย่างเหมาะสมและปลอดภัยที่สุด

   การผ่าตัดที่ดี ไม่ได้อาศัยเพียงเทคนิคการผ่าตัดเท่านั้น แต่รวมถึงการประเมินและเตรียมร่างกายอย่างรอบด้าน การตรวจ sleep test จึงเป็นอีกขั้นตอนหนึ่งที่ช่วยลดความเสี่ยง และเพิ่มความมั่นใจให้กับผู้ป่วยก่อนการผ่าตัดลดน้ำหนัก